Doğa Yürüyüşünde kazalar
Bir doğa sporcusunun başına gelebilecek en kötü kazadır Kırık. Yaşam alanları içinde gerçekleşen kazalarda karşımıza çıkan kırıklara kurallarına uygun davranarak tepki vermek mümkün iken,vahşi doğa koşulları içinde ve alışık olmadığımız şartlar altında bu tepki farklı olabileceği gibi ölümcül veya uzun süreli sakatlıklara meydan verecek şekilde gerçekleşebilir. Hazırlıklız, bilinçsiz ve donanımsız olarak doğada seyahat edenlerin sıklıkla karşılaşma ihtimali olan kırıklarda gerektiği şekilde ilk yardım ve uygun tedavinin uygulanması çoğu kez mümkün olmaz. Doğa yürüyüşleri veya spor amaçlı doğa seyahatlerinde, doğanın büyüsüne kapılarak,bir anlık dikkatsizlik veya konsantrasyon eksikliği veya kural dışı fevri davranışlar sonucunda yapılacak ters bir hareket kırıklarla karşılşama ihtimalini güclü kılar.
Bir kaza durumunda ilk yardım uygulamaya hazır olabilmek için yapacağınız en doğru şey bir ilk yardım kursuna devam etmek ve ilk yardımın nasıl verileceğini öğrenmektir. Aşağıdaki satırlarda bazı genel bilgiler bulacaksınız ama ilk yardımın nasıl uygulanacağını öğrenmek için mutlaka bir kursa katılmanız gerektiğini unutmayın...
Herhangi bir kuvvet zoru ile kemik bütünlüğünün bozulmasına kırık denir.
KIRIK ÇEŞİTLERİ ;
a - Açık kırık
b - Kapalı kırık
c - Müşterek Kırık (önemli organların mide, bağırsak, ciğer, beyin gibi önemli organların tahribatıyla birlikte
görülen kırıklardır)
KIRIKLARDA GENEL DUYGU VE BULGULAR
Kırık yerinde ve yakınında ağrı
Dokunmaya karşı hassasiyet
Şekli bozukluğu
Şişlik, morluk
Hareketsizlik ve kuvvetsizlik
Kırık kemiklerin birbirine sürtünme sesi
KIRIKLARDA GENEL TEDAVİ KURALLARI
- Eğer deride varsa yara üzerine steril bir pansuman ya da mendil koyup sarınız.
- Yara içinde görülen kemik parçalarını çıkarmaya çalışmayınız. Kanama yapabilir. Daman ve sinirleri yaralayabilirsiniz. O kısmın üzerine steril pansuman koyunuz. Sonra bir bezi simit şeklinde katlayıp delik olan kısmı ortaya gelecek şekilde yerleştiriniz En üst kısmına kalın pamuk ya da sünger tabakası koyunuz. Sarınız.
- Kırık olup olmadığını önce elbisesi üzerinden hafifçe elle muayene ederek saptamaya çalışınız.
- Elle hoyratça muayene etmeyiniz Kırık yerini oynatmayınız. Ağrı şoka yol açabilir. Kırık kemik uçları damar ve sinirleri yaralayabilir.
- Kırık uçlarını hareketsiz yapmak için kırık yerini tespit ediniz. Kol ya da bacağın her iki yanına kalan karton ya da tahta koyup sargı bezi, eşarp, kravat ya da gömlek parçaları ile sarınız.
- Tespit için kullanılan karton, tahta gibi gereçler kırık yerinin bir üst ve bir de alt tarafındaki eklemlerin ötesine kadar gelecek uzunlukta olmalıdır. Bu araçlara atel adı verilir. Atellerin tene gelen kısımları pamuk ve bezlerle beslenmelidir.
- Şok varsa önleyiniz.
- Kanama varsa bilinen önlemlerle kanamasını durdurunuz.
- Kırık yerin üzerine havluya sarılı buz torbası koyunuz.
- Yaralı kısmı kalp seviyesinin yukarısına kaldırınız.
- Kırılan uzuv tespit edilmelidir. Hangi durumda bulduysanız o durumda tespit ediniz. Kırığı yerine koymaya çalışmayınız. Gereksiz dokümanlardan kaçınınız.
- Ambulansla ortopedi ve travmatoloji kliniğine gidiniz.
OMURGA KIRIKLARINDA İLK YARDIM
- Çoğu kez yüksek bir yerden düşme yad da trafik kazaları sonucu omurgada kırık ve bazen içinden geçen omurilikte değişik derecelerde yaralanmalar olabilir.
- Yaralıyı muayene etmeden, belinde yad da boynunda ağrısı, başka bir şikayeti olup olmadığını sormadan döndürmeyiniz. Ayağa kaldırmayınız.
- Kesin tam bilinmedikçe belinde ağrısı olan böyle bir yaralıda kırığın da olabileceğini unutmayınız. Kırık olmadığı kesin olarak saptanıncaya kırık var gibi hareket ettiriniz.
- Eğer omurgasında bir kırıktan şüpheleniyorsanız, yaralıyı yerinden kaldırmadan altına genişçe ir tahta ya da kapı yerleştiriniz.
- Baş ve boynunun her iki yanına ayakkabılarını ve katlayarak elbiselerini koyarak boynunun oynamasını önleyiniz. Eğer elinizde kum torbası varsa onu da koyabilirsiniz. Naylon torba içine kum veya toprak doldurarak kum torbası yapabilirsiniz.
- Yaralıyı omuzlar, havsala, uyluk diz altı ve ayak bileğinin üzerinden geçecek şekilde geniş bezlerle tahtaya bağlayınız. Böyle taşıyınız. Röntgen çekilip kesinlikle kırık olmadığı saptanmadıkça ayağı kaldırmayınız.
- Aksi durumda kendiliğinden iyi olabilecek bir omurga kırığı, yaralı kişinin kaba muayenesi ayağa kaldırılması ya da uygun olmayan taşıma koşulları nedeniyle omurilik zedelenmesi olabilir. Bunun sonucu bacaklarda felç, halsizlik, idrar ve büyük abdestini tutamaması gibi çok önemli sonuçlarla bitebilir.
- Yara varsa steril pansuman koyunuz.
- Şok durumuna göre önlem alınız.
- Ağrısını dindiriniz.
ÖN KOL KIRIKLARINDA İLK YARDIM
1- Kazanın olduğu yerde yaralının ceketi çıkarılmadan kırık olan tarafında eli karşı omuza gelecek şekilde kol
göğüs üzerine konur ve göğse sarılır.
2- Önkolda üçgen sargı ya da tülbentle boyuna asılır.
3- Eğer elinizde tespit için hazır gereçler (atel) ya da tahta, kalın karton varsa kol ya da önkolun her iki yüzüne
bunları uygulayınız.
4- Gömleğinizden yırttığınız bezlerle kravat, eşarp ya da sargı bezi ile kırık yerinin
yukarısında ve aşağısından bağlayınız.
5- Kolu göğüs üzerine koyup başka bir eşarp ya da üçgen sargı ile sarınız. Önkolu da üçgen sargı, tülbent ya da eşarp ile boyuna asınız.
6- Önkol ve kolunuzun kalp seviyesinin üzerinde durmasını sağlayınız. Böylelikle daha az şişlik olur.
7- Kırık yer üzerine buz koyunuz.
8- Bilezik varsa çıkarılmalıdır.
KÜREK VE KÖPRÜCÜK KEMİĞİ KIRIKLARINDA İLK YARDIM
- Kırık tarafın koltuk altına ufak bir pamuk topağı ya da katı bir bez koyup kolu eşarp ya da tülbentle boyuna asınız
- Kırık yer üzerine buz koyunuz.
- Yaralıyı oturur durumda ve ambulansla hastaneye götürünüz.
- Eğer üçgen sargı ya da eşarp yoksa yaralı elinizi ceketinizin iki düğmesi arasında içeri sokup aynı taraf ceket eteğinin yukarı kaldırıp iğneleyiniz.
- Şekilde görüldüğü gibi bir omuz üzerinden gelen sargıyı (katlanmış bir tülbent) karşı taraf koltuk altından geçirip arkada bağlayınız. Diğer sargı ile aynı işlemi karşı tarafa yapıp arkandan birbiri ile ve ilk sargının uçları ile düğüm ediniz. Bunları yaparken omuzları arkaya doğru çekiniz.
BACAK KIRIKLARINDA İLK YARDIM
- Bacakta kırık varsa kaza yerinde yaralının pantolonunu çıkarmaya çalışmayınız.
- Eğer yara varsa pantolonu dikiş yerinden sökünüz ya da kesiniz. Yara üzerine temiz mendil ya da pansuman koyup üzerinden sarınız. Böylece açık bir kırıta yaradan mikropların girmesini önlemiş ve kanamanın durmasını sağlamış olursunuz.
- Eğer elinizde uzun tahta ya d da kalın karton varsa uzun olanın dışta ayak bileğinden bele kadar, kısa olanını da içi tarafta ayak bileğinden kasığa gelecek şekilde bacağın her iki yanına yerleştiriniz.
- Ayak bileğinin üzerinden diz altından ve üstünden gömlek parçası, eşarp, kravat ya da sargı bezi ile bağlayınız.
- Eğer elinizde tespit için hiç bir gereç yoksa kırık olan bacağı sağma bacağa sararak tespit ediniz.
- Kırık yara üzerine buz koyunuz.
- Sırtüstü yatar durumda ve sedye ile hastaneye gönderiniz.
AYAK VE AYAKBİLEĞİ KIRIKLARINDA İLK YARDIM
- Kişinin yaralanmış ayağındaki yaraların üzerine temiz bir mendil ya da pansuman koyup sarınız.
- Yumuşak bir kare şeklindeki bir yastığın ortasına ayağı yerleştiriniz.
- Yastığın kenarları önde birbirine yaklaştırınız., çengelli iğne ile tutturunuz. Gerekiyorsa üzerinden sargı bezi ile sarınız. Yastık içine koymadan önce buz uygulayınız.
- Kalp seviyesinin üzerinde tutunuz.
