Kaya Tırmanışı
üst düzey heyecan
Kaya Tırmanışı Dağcılık sporunun dalları içinde yer alan bir spor faaliyetidir. Kaya tırmanışı, kaya yüzeylerindeki girinti, çıkıntı ve çatlakları vücut, el ve ayaklarla tutmak, basmak ve sıkıştırmak suretiyle, fiziksel ve teknik güç harcayarak sportif amaçlı yükselmek ve alçalmaktır. Serbest ve malzeme kullanarak yapılabilir, kısa kaya yüzeylerinde yapılabildiği gibi (bouldering) uzun duvarlarda da yapılabilmektedir. Bu nedenle sportif kaya tırmanışı ve geleneksel kaya tırmanışı diye iki ana başlığa ayırmak mümkündür. Ne zaman yapılmaya başlandığı konusunda kesin bir bilgi olmamakla birlikte tırmanma tarihinin milyonlarca yıl öncesine dayandığını söyleyebiliriz. İnsanlık tarihinin başlangıcında, muhtemelen de vahşi bir hayvandan kaçan,bir ağaç ya da kaya parçasının üzerine tırmanmaya çalışan ilkel atalarımız bu sporun belki de ilk uygulayıcılarıydı. İnsanlığın gelişimi ilerledikçe, yüksek dağ tırmanışları ve içerisinde barınan kaya duvar tırmanışları da birer efsane olarak tarihteki yerlerini almaya başladı
Zeynel AYDIN
Her biri birer mihenk taşı olan ilk yüksek dağ tırmanışları sırasında, teknolojinin bugünkü kadar ileri olmadığını düşünürsek, zirveyi bulan sporcuların hayatta kalmalarının bile ne denli büyük mucizeler olduğunu görebiliriz. Bugün artık tırmanış malzemeleri sektöründe yaşanan teknolojik gelişmelerle birlikte Kaya tırmanışı ve dağcılık branşlara ayrılarak, her biri başlı başına bir spor dalı olarak kabul gördü. Kaya Tırmanışının başlangıcına kesin bir tarih veremesek de 100 yıllık bir geçmişi olduğu kabul ediliyor. 1970'ler boyunca Fransızların etkisi ile bu sporda bazı değişiklikler oldu. Yapay duvarların kullanılması ise, gelişimde şimdilik bir ara durak. Yapay duvarla birlikte yeni yarışma sistemleri ortaya çıktı. Hız ve zorluk.
Hız yarışlarında, iki yarışmacı aynı anda tırmanmaya başlar. Duvarın tepe noktasındaki zile ilk dokunan diğerini eler. Bu yöntemle, kalan son yarışmacı kazanır. Diğer yarış sisteminde ise, yarışmacılar kendi rotalarını belirleyip, yaptıkları hareket kombinasyonlarına ve seçtikleri rotanın zorluk derecesine göre değerlendirilirler.
Kaya Tırmanışı belki de kullanmamız gereken en fazla malzemeye ihtiyacınız olan sporlardan birisidir. Şimdi bu malzemeleri tanıyalım
Sikkeler
Kaya çatlaklarına çakılarak emniyet alınan metal çivilere sikke denir. Sikkeler; profil, universal, bıçak, yaprak ve halkalı iniş sikkeleri olarak sınıflandırılabilir. Profil sikkeler, geniş çatlaklarda, universal sikkeler her türlü çatlakta güvenle kullanılır. Yaprak sikke, derinliği az olan çatlaklarda, halkalı iniş sikkeleri ise inişlerde kullanılır. Sikkeler yumuşak ve sert olmak üzere iki çeşittir. Yumuşak sikkeler çatlağın şeklini alır ve 500 kg yük çeker, sert sikkeler ise çatlak içinde eğrilmeden ilerler ve 2500 kg yük çeker.
Takozlar
Değişik şekillere sahip metal bir uç ve buna bağlı ip veya telden oluşan bir sapı olan takozlar kayadaki çatlaklara yerleştirilerek ve saplarına karabin takılarak kullanılırlar. Sikkelere oranla daha hafif ve takılması kolay olduğu için kayalara zarar vermez ve çekiç kullanımı gerektirmezler.
Takoz Sapları
Genel olarak küçük başlıklı takozlarda tel saplar, daha büyük başlılarda ise ip saplar kullanilir. Tel saplı takozların avantajı takılıp çıkartma kolaylığıdır. Ancak bu tip takozlarda sapın esnek olmaması sebebiyle tırmanıcının ipteki ani bir hareketi ile yerinden çıkabilirler. Oysa ip saplı olanlar daha esnektir.
Genel bir kural olarak, ip geçme deliğinin çapı 6 mm'den küçük takozlara tel sap takilir, çünkü daha ince ipler düşme anında şoku taşıyamaz.İp takılan takozlarda ipe mutlaka çift balıkçı düğümü atılmalı ve tırmanıcının ağırlığını taşıyıp taşımayacağı test edilmelidir.Karabinler : Kilitli veya kilitsiz olabilir. İyi bir karabin hafif ve güçlü olmalıdır. UIAA standart damgasi bulunmalı ve kaç kg çekebildiği üzerinde yazmalıdır. Kapıları çok iyi açılıp kapanmalıdır.
İpler
Ana ipler belirli bir esnekliğe sahip olduklarından "dinamik ipler" olarak adlandırılırlar.Yardımcı ipler ise statiktir, yani esnemezler. İpler tam ve yarım olmak üzere iki çesittir. Tam iplerin çapi 10 mm'den büyüktür ve tektirler. Yarım iplerin çapı ise tahmin edeceğiniz gibi 10 mm'den küçüktür ve çifttir. En çok çapı 8- 8.5 mm olan ipler kullanılır.
Kask
Kask her tür tırmanış sırasında kullanılması gereken bir malzemedir. Tırmanıcıyı yalnız yukarıdan düşecek taşlardan değil, düşme sırasında başta meydana gelebilecek yaralanmalardan da korur.
Kaya Tırmanış Ayakkabıları
Kaya tırmanışları spesifik ayakkabıların kullanılmasını zorunlu kılar.Bunların bir kısmı hafif ve esnek, bir kısmı daha sert ve ağırdır. Sürtünme faktörünün önem taşıdığı düz ve kısa duvarlarda hafif ve esnek, daha az eğimli ve uzun tırmanışlarda sert ve ağır ayakkabılar tercih edilmelidir.
NEREDE YAPILIR?
Adından da anlaşıldığı gibi kayalık yerlerde ve yapay tırmanış salonlarında. Marmara bölgesinde Gebze yakınındaki, Tavşanlı Köyü'nde bulunan Ballıkayalar Kanyonu İstanbul'a yakın olan çok popüler bir tırmanış alanıdır. Bilecik'te Osmanlı ve Pelitözü, Fethiye'de Faralya ve Antalya'da Akyarlar,İzmir’de Kaynaklar,Dereköy, Belevi ve Niğde Aladağlar Bölgesi ülkemizdeki kaya tırmanışlarının en çok yapıldığı başlıca yerlerdir.
Ancak dağcılık ve Kaya tırmanışı sporu eğitimsiz yapıldığı zaman trajik sonuçlara yol açabilecek bir spor olduğu için önce ciddi bir eğitim almak şart. Temel bir eğitimden sonra yapacağınız top-rope (tecrübeli birisi tarafından döşenmiş yukarıdan emniyetli bir rotada) tırmanışlar tamamen tehlikesiz ve son derece haz verici olabiliyor.
Kaya tırmanışcılığı dağcılık sporu ve dağcılık disiplini içinde uyulması gereken bir dizi kurallar ile eğitim ve ön hazırlık gerektiren yüksek riskli doğa sporları içinde yer alır. Ancak deneyimli sporcuların gözetiminde, emniyet alma, istasyon kurma, ipe girme gibi ön bilgilendirmelerle basit iniş ve tırmanışlar için sadece bir hafta sonunda bu spor ile tanışma şansınız var. Bu spora ilgi duyanların, istekte bulunması durumunda kısa bir ön hazırlık ve gerekli güvenlik tedbirlerinin alınarak gerçekleştiği basit tırmanış ve inişler için yıllın belli zamanlarında etkinlikller düzenliyoruz. Bunun dısında gelecek zamansız isteklere ise, talepde bulunanı bu sporu düzenli yapan ve gerekliliklerini titizlikle uygulayan sporcu arkadaşlarımıza yönlendirerek ilk deneyimlerini kazanmalarına katkı sunabiliriz.
