Altimetre-Yükseklik Ölçme
Altimetre;bir doğa gezgini için, pusula kadar, olmazsa olmaz değerde önemli verilerin temelini oluşturan bilgiler sağlar.Pusula manyetik kuzey yönünü, Altimetre ise yüksekliği gösterir.Dağcılar ve doğa gezginleri,yüksekliği izleyerek ve topografik haritalar ile kontrol ederek yerlerini tesbit edebilir ve rotalarındaki önemli dönüm noktalarını bulabilirler. Altimetre aslında değiştirilmiş bir Barometredir.Her iki cihaz da hava basıncını (Havanın ağırlığını) ölçer.Barometre hava basıncını İnç veya Milimetre olarak civa bazlarında veya milibarlar ile gösterir.Ancak Altimetre bunu deniz seviyesi üzerinde Fit veya metre olarak gösterir.Artan irtifa ile birlikte hava basıncı da muntazam olarak düşer.
En yaygın olarak kullanılan Altimetreler dijital modellerdir.Bunlar çoğunlukla saat ile birlikte bileğe takılır.Kol saati şeklindeki dijital altimetrelerinanalog türlere göre bazı avantajları vardır.Bazı modeller ısı ve irtifa alım ve verim gibi fazladan özelliklere sahiptirler.Çepte yada çantada taşımak yerıne altimetreyi bilkte taşımak daha kullanışlıdır. Dezavantajları ise pille çalışıyor olmaları dolayısıylapilin bitmesi veya mekanik bir darbe sonucunda bağlantının bozulması ve bilgilerin sıfırlanması söz konusudur.Ayrıca LCD denilen sıvı kristal ekranı – 18 derece cıvarındakı ısıda hiç bir şey göstermediği için sıcak tutulması gerekmektedır.
Analog modeller daha basit gereclerdir ve pilsiz çalışırlar.Sıfırın çok altındaki derecelerde de iyi işlerler.Analog Altimetreyi okumak için avucunuzda yatay tutmanız gerekır.Görüş açısı hatalarını önlemek için 30-40 Cm uzaktan iğnesine dik bir açıdan bakın.Olası sürtünmeleri önlemek için aleti hafifce sallayın ve birkaç değişik sonucun ortalamasını alın. Altimetrenin hassasiyeti hava durumuna bağlıdır.Hava durumundaki değişiklik genellikle hava basıncındaki değişiklikle birlikte olduğu için bu durum Altimetre ölçüm sonuçlarında hatalara sebep olabilir. Değişken ya da dengeli hava dönemlerinde yeriniz sabit olsa bile,Altimetre irtifanız 150 m.ye kadar oynayabilir.
Altimetre,hava değişikliklerinden şiddetle etkilendiği için bilinen bir yerde ayarlayana kadar doğruluğuna güvenemezsiniz.Hareket halindeyken yüksekliği bilinen bir noktaya gelindiği an burada altimetrenizi kontrol etmeli ve gerekirse yeniden ayarlamalısınız.
ALTİMETRE’ den yararlanma şekilleri :
Altimetre, tırmanış hızınızın hesaplanmasında size yardımcı olarak, tırmanışa devam etme veya geri dönme kararını almanıza yardımcı olur.Şöyle ki ; bir tırmanışda saat başı zaman ve yükseklik kontrolu yapıyorsunuz diyelim.Ekibiniz 1.000 m.yi 4 saatde tırmanmış olsun.Bu da saatde 250 m.ye tekabul eder.Ancak her gecen saatde tırmanış hızınızın düşeceğini de hesaplayarak bulunduğunuz yükseklikden,hedeflediğiniz yüksekliğe ne kadar zaman içinde ulaşacağınızı kolaylıkla hesaplayabilirsiniz. Mesela 2.800 m yüksekliğe varmayı hedeflediğinizi düşünelim,altimetreniz ise 2.100 m.yi gösteriyor olsun.Hedef noktanıza ulaşmak için daha 3,5-4 saatlik bir zamana ihtiyacınız oldugunu hesaplayabılırsınız. Altimetreniz aracılığıyla elde ettiğiniz bu bilgiye,hava koşullarını,saatin kaç olduğunu,ekip üyelerinin o an ki durumlarını da ekleyerek devam etme veya dönme kararı verebilmeniz için sağlam veriler elde etmiş olursunuz.
Altimetre bulunduğunuz yeri tesbit etmenize de yarar.Haritadaki bir sırt veya patika boyunca yükselirken,nerede olduğunuzu bilmiyorsanız altimetreniz de okuduğunuz yükseklik ile haritada ki eş yükselti eğrilerini karşılaştırarak yerinizi tesbit edebilirsiniz…
Altimetre ile yön bulmak ve rota üzerindeki dönüş noktalarını tesbit etmek daha kolaydır. Karmaşık bir hat üzerinde oluşturduğunuz patikanızdan 3.000 m.lik rahat bir sırt hattına vardığınızı düşünelim…Bu yüksekliği aklınız da tutun… Zirve dönüşünde aynı yüksekliğe geldiğinizde zorlanarak çıktığınız patikanızın girişini bulmanız dahakolay olacaktır.Doğru yöne doğru yerden dönmeniz altimetre olmadan tamamen şansa kalmıştır… Hele de kerteriz alabileceğiniz sabit noktaların kaybolduğu sis fırtına gibi kötü hava şartlarında dönüş noktanızı altimetreszi bulmak kolay olmayacaktır.
Altimetre hava durumunu tahmın etmenize de yardımcı olur.Altimetre ve Barometrenin sonuçları birbiriyle ters orantılıdır.Biri yükselırken diğeri alçalır.İrtafa alımı olmayan bir yerde mesela kampda,altimetrenizin gittikce daha yüksek değerler vermesi, barometredeki düşmeyi yani kötüye giden hava durumunu işaret eder.Diğer yandan düşük altimetre değerleri de yükselen barometrik basıncı yani iyi havayı gösterir. Hatırlatmakda fayda var ki bu oldukca basitleştirilmiş bir tanımlamadır.Cünkü hava tahmini;rüzgar,yerel hava durumunun özellikleri ve barometrik basınç değişikliği oranlarını da içeren karmaşık bir şeydir.
ALTİMETRE kullanırken dikkat edilmesi gereken konular :
- Altimetrenizin ısısını mümkün olduğunca sabit tutmaya çalışın.Kola takılan altimtrelerde vucut ısısı genellıkle bu dengelemeyi yapar.Özellikle düşük ısılarda,kola takılan altimetrenizi ceketinizin altında muhafaza edin.
- Analog bir altimetreyi,çanta yerine cepte taşırsanız,ısısını sabit tutabilirsiniz.Isısındaki değişiklikler dolayısıyla altimetrenin genleşip büzülmesi göstergede değişikliklere neden olacaktır.
- En pahalı ve hassas altimetreler bile hava durumundan etkilendikleri için, hasaslık derecelerine cok fazla güvenmek hatasına düşmeyin.Çok kaliteli bir altimetre 3 il a6 m.arasınada bir hassasiyete sahiptir.Bu,altimetrenin gerceğe bu kadar yakın değerler göstereceği anlamını taşımaz.Hava durumundaki değişiklikler,okuduğunuz değerleri onlarca hatda yüzlerce metreye kadar saptırabilir.
- Altimetrenize alışkın olun.Sık kullanın ve her fırsatda kontrol edin.Altimetrenizin gösterdiği değerler ile haritanız arasındaki değer farklılıklarını aklınızda tutun.Böylece Altimetrenizi doğa şartlarında daha güvenli olarak kullanabileceksiniz…
