Aklimatizasyon nedir ?
Aklimatizasyon "Yüksek irtifaya uyum" demektir. Yüksek dağlara çıkıldığında insan organizması , daha önce böyle bir yükseklikte bulunmamış ise oksijen azlığı, hava basıncı düşüklüğü, ışınlar ve farklı aerosoller gibi tanımadığı birçok ekolojik etkenlerle karşı karşıya gelir. Bunlar ortama alışmamış vücutta hastalığa kadar giden birçok değişikliklere yol açar.
Meydana gelen klinik tabloya "Aklimatizasyon yokluğu " veya "Aklimatizasyon yetersizliği" denir. Böyle bir durumda olan dağcı, zirveye ulaşamaz veya hastalanarak geri döner.Dağlara çıkış veya inişte dağcının yorgun, perişan ve zayıflamış olması tabii bir durum veya faaliyetin gerektirdiği olağan bir tablo değildir.Bütün bunlar a-klimatizasyon eksikliğinin bir sonucu olup modern dağcılık kavramıyla bağdaşmaz ve dağcının bilgisiz olduğunu gösterir.Eğer dağcı a-klimatize olursa faaliyet sırasında önemli bir yorgunluk duymaz ve hastalanmadan, zayıflamadan keza zinde olarak döner..
Çoğu zaman başarısızlıktan ve kazaların birçoğundan a-klimatizasyon yetersizliği sorumludur.
Aklimatizasyon şu yollardan sağlanır:
Dağa gitmeden önce antrenman:
Bundan maksat kalp ve solunum rezervini geliştirmek keza bacak kaslarını inişe alıştırmaktır. Talimin esası kalbi ve akciğerleri azami derecede çalıştıracak şekilde bir çaba sarf etmektir.Bunun için kısa zamanda yormayan veya uzun koşular gibi antrenmanların dağcılıkta o derece önemi yoktur.Dolayısıyla "Kısa zamanda kalp ve akciğerleri azami derecede yoran" antrenman şekillerini tercih etmekte ve şu yollara başvurmaktayız:.
1- Çok katlı binaların merdivenlerinin koşarak çıkılması..
2- Ağır çanta ile yokuş çıkılması veya tepelere tırmanılması..
3- Yokuş yukarı koşular..
4- Bisiklet sürme.Talim engele karşı pedal çevirme ve yokuş yukarı sürme şeklinde olmalıdır..
5- Hipobarik odalarda kalma…
Bu şekil antrenmanların haftada iki defadan daha az olmaması gerekir..Bacak kaslarının inişe alıştırılması için de haftada iki kez çömelerek zıplama talimi yapmaktayız. (Her defasında 100 kez zıplanması yeterlidir).
Dağda oksijen ve basınç azlığına alışma:
Aklimatizasyonun en önemli devresi olup şu kurallardan hareket edilir:
- Aşağılarda ağır yük taşınması: Kural olarak aşağı seviyelerde ağır bir çanta taşınır ve yük kamptan kampa azaltılır.Bunun için yükün aşağılarda hayvanlarla taşıtılması ve sırt çantasının ancak hayvanın çıkamadığı seviyelerde alınması yanlıştır.(Hayvanlar ancak yedek malzeme ve yükü taşımak için kullanılır)..
- Yükseğe çıkıldıktan veya yüksekte kamp kurulduktan sonra aşağı inilmesi. Bir kamp yerinde iken yüklü olarak daha yüksek bir seviyeye yüklü olarak çıkılması ve burada kamp kurularak bir gece kaldıktan sonra aşağı kampa inilmesidir (Bazen de akut dağ hastalığının belirtileri baş gösterdiğinden kamp malzemesi bu seviyede bırakılır ve aynı günü aşağı inilir). Bunun bir faydası da yukarılara yiyecek, yakıt ve malzeme taşımasını kolaylaştırmasıdır. Çünkü çanta çok ağır olacağı ve aşırı çaba akut dağ hastalığına yol açacağı için bunların bir defada yukarı çıkılması hem mümkün hem de doğru değildir. Her çıkışta bir miktar yük taşınmakla üst kampların malzemesi de yukarı götürülmüş olur.
- Bu şekilde mekik dokurcasına birkaç kamp çıkıldıktan sonra temel kampa ya da iyice aşağılara inilir ve burada birkaç gün dinlendikten sonra nihai çıkışa geçilir.Bu usul, çok zaman alırsa da gayet gerekli ve yararlıdır.Çünkü yüksekte vücutta husule gelen değişikliklerin geçmesi aşağılara inilmesini ve burada bir süre beklenilmesini gerektirir.Ne kadar çok yükseğe çıkılmışsa o kadar aşağılara inilmesi burada o kadar uzun bir süre dinlenilmesi gerekir.Çok yükseklerde husule gelen değişikliklerin tümü bir veya iki kamp aşağı inilmekle ve bu seviyelerde birer gün kalınmakla geçmez..
(Bunlar kalıcı değil geçici çözümlerdir.). Dolayısıyla temel kampa inilmesi gerekir.Bunun bir faydası da yeşillik görülmesidir.Çünkü bunun dağcının ruhi durumunu çok düzelttiği ve a-klimatizasyonda büyük bir rol oynadığı tespit edilmiştir..
Gözlemlerimize göre çok yüksekten ne kadar aşağılara inilirse, iştah, mayhoşlara istek ve susuzluk duygusu o kadar artmaktadır. Öyle ki insan doymak nedir bilmiyor. Bu olay yüksek irtifada zorla çok sıvı alınmasına ve iştahı açık olanlarda yeterince yenmesine rağmen boşalan besin ve sıvı depolarının bir türlü doldurulamadığını, ortaya koyar (Temel kampta böylece uzun süreli dinlenme ve yeme içme adeta otomobilin bakımının yapılmasına, yağ ve benzin depolarının doldurulmasına benzer).
Vücuttaki değişikliklerin kaybolması ve özellikle tutulan suyun atılması temel kampta günlerce durulmasını gerektirir, çünkü olay yavaş seyreder. Bunun bir "zaman kaybı" gibi telakki edilmemesi ve çok aşağılara inip çıkmaktan üşenilmemesi gerekli, çünkü hem gereklidir hem de dinlendikten sonra çıkış çok kolaylaşır ve dağcı "Üşenmenin" yersiz olduğunu görür. Temel kampta kaç gün kalınacağı kesin olarak söylenmemekte beraber bunun birkaç günden az olmaması gerekir. İhtimal, bu süre yüksek kamplarda geçen süre kadar olmalıdır.
- Kamp yerinde antrenman: Yüksekte bir kamp kurulduktan sonra burada bir gün veya daha fazla kalındığında çadırda durmamak, çıkıp gezinmek ve civardaki tepelere çıkış yapmak gerekir. Ancak karlı zeminlerde buz yarıkları karla örtüldüğü için bunların içine düşmek tehlikesi vardır.Dolayısıyla birkaç kişinin birlikte ve birbirine bağlı olarak dolaşması gerekir...
Aklimatizasyon yetersizliği:
Bunun belirtileri akut dağ hastalığının belirtileridir. Ayrıca aşağıdaki bulguların tespit edilememesi de a-klimatizasyonun yetersiz olduğunu gösterir.
Aklimatizasyon belirtileri:
Dağda çıkış yapmakta olan bir dağcının aklimatize olduğu şunlardan veya aşağıdaki testlerden belli olur:
- Kısa bir dinlenme ile nabzın ve solunumun normale dönmesi..
- Yürüyüş sırasında konuşabilme, ıslık çalabilme ve az da olsa şarkı söyleyebilme (Bunlar solunum rezervinin iyi olduğunu ifade eder).
- İştahın mevcudiyeti. Fevkalade ve sabit bir aklimatizasyon belirtisidir. Bunun derecesi ile aklimatizasyon derecesi arasında doğru orantı vardır
- Tabii uyku (ilaçsız uyuyabilme) ve rüya görülmesi. Bilhassa rüyada şehvet duygularının mevcudiyeti çok önemli bir a-klimatizasyon belirtisidir
- Uyanıkken şehvet duygularının varlığı. Çok yükseklerden temel kampa indikten sonra nihai, çıkışa geçmeden önce yeterince
- Aklimatizasyon sağlanıp sağlanmadığı tansiyon ve nabız testi yapılmak suretiyle anlaşılır.
Diğer Hususlar:
- Yüksek irtifaya aklimatizasyon devamlı olarak yüksekte kalmayı gerektirir. Başka bir deyimle kısa süre yüksekte kalınması önemli bir aklimatizasyon sağlamaz..
- Aklimatizasyon, kazanıldığı süre kadar bir sürede kaybedilir..
- Aklimatize bir kişinin deniz seviyesine inerek burada birkaç gün geçirmesi aklimatizasyondan önemli bir şey kaybettirmez.Ancak bir hafta veya daha uzun süre yüksek irtifada bulunulması müteakip zamanlarda yapılan çıkışları kolaylaştırır...
UYARI
Doğa sporları her açıdan hayati tehlike ve risk içerir. Sizlerle paylaşılan bu bilgiler sadece okumak amaçlıdır. Yapılan sporların sonucunda ortaya çıkabilecek herhangi bir durumdan site veya postayı gönderen sorumlu tutulamaz. Meydana gelebilecek her türlü aksilik sporu yapan kişinin inisiyatifindedir.
